Podziały terytorialne Kościoła łacińskiego w Rzeczypospolitej (X-XXI w.)

NPRH/DN/SP/495771/2021/10

Cele projektu

Przedmiotem badań w projekcie jest harmonizacja, a w drugim kroku weryfikacja i uzupełnienie, danych dotyczących podziałów terytorialnych Kościoła łacińskiego na ziemiach związanych z państwem polskim w celu przygotowania syntezy ich rozwoju. W projekcie przygotowywany jest cyfrowy katalog wszystkich jednostek terytorialnych szczebla wyższego i średniego (od metropolii do poziomu dekanatu) oraz w wybranych przekrojach czasowych lub ograniczonym zasięgu terytorialnym także parafii i okręgów parafialnych. Rekonstrukcja pełnego rozwoju sieci parafialnej wraz z okręgami parafialnymi jest w obecnym stanie wiedzy niemożliwa, jednakże projekt stworzy narzędzia oraz strukturę danych, w tym dziedzinowy słownik kontrolowany, do realizacji takiego celu w następnych latach.

Zadania badawcze

• Digitalizacja map i materiałów Ośrodka Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce KUL (OBGHKwP) oraz opracowanie i analiza metadanych.
• Przetworzenie materiałów kartograficznych OBGHKwP do postaci wektorowej oraz przeniesienie atrybutów do bazy danych w celu ich krytyki oraz harmonizacji.
• Harmonizacja i porządkowanie danych. Stworzenie systemu unikatowych identyfikatorów.
• Opracowanie modeli danych i struktur bazy danych oraz przygotowanie aplikacji i serwisów internetowych. Przygotowanie dziedzinowego słownika kontrolowanego.
• Kwerenda uzupełniająca w cyfrowych repozytoriach danych, bibliotekach i archiwach.
• Przygotowanie monografii "Podziały terytorialne Kościoła łacińskiego w Rzeczypospolitej (X-XXI w.)". Redakcja map oraz katalogu historycznych jednostek administracji terytorialnej.

Metodyka

Harmonizacja danych i opracowanie systemu stabilnych identyfikatorów (Persistent Identifiers) dla jednostek podziału terytorialnego (np. parafii, dekanatów, diecezji) będą wymagały ich identyfikacji, utożsamienia w czasie oraz rejestracji zmian jakim podlegały. Stąd kluczową rolę będą odgrywały metody porównawcze: diachroniczna (retrogresywna i progresywna) i synchroniczna (kartograficzna metoda badań). Drugą istotną cechą systemu będzie zastosowanie dwóch odrębnych, ale powiązanych ze sobą modeli danych - źródłowego oraz krytycznego (analitycznego). Każdy atrybut opisowy i przestrzenny w modelu krytycznym będzie powiązany ze źródłami, co ułatwi korektę i weryfikację wniosków.

Planowane rezultaty

Rezultatem badawczym będzie analiza i opis zmian zachodzących w podziałach terytorialnych i granicach jednostek administracyjnych Kościoła łacińskiego z odniesieniem do przyczyn i okoliczności historycznych w jakich zachodziły. Dla realizacji celu badawczego powstanie otwarte repozytorium cyfrowe danych badawczych. W jego skład będą wchodziły: 1) skany map, materiałów i źródeł o charakterze inwentarzowym wraz z metadanymi, 2) baza danych źródłowych zawierająca wypisy z wymienionych w pkt. 1 materiałów, połączona z ich obrazem cyfrowym dzięki wykorzystaniu technologii GIS (aplikacja INDXR), 3) baza danych krytycznych prezentująca rozwój podziałów terytorialnych połączona relacyjnie z bazą danych źródłowych wymienioną w pkt. 2, która będzie podstawą przygotowania katalogu jednostek terytorialnych (z podaniem ich nazw, typów, dat funkcjonowania, przynależności administracyjnej).

Zespół

• dr hab. Bogumił Szady - kierownik projektu
• mgr Arkadiusz Borek
• dr Edyta Chomentowska
• mgr Przemysław Grądzki
• dr hab. Robert Kozyrski
• dr Joanna Kumor-Mielnik
• mgr Grzegorz Myrda
• mgr Dominik Róg
• dr hab. Marek Słoń
• mgr Ewa Warczak