Geo-ecclesiae

Strona danych badawczych Ośrodka Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce (do 1 VI 2010 r. Instytut Geografii Historycznej Kościoła w Polsce), który stanowi główne centrum dla studiów nad dziejami i organizacją przestrzenną Kościoła katolickiego i innych wyznań chrześcijańskich na obszarach Polski i Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Atlas Kościoła łacińskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku

Aplikacja „Atlas Kościoła łacińskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku” została przygotowana przez Ośrodek Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce w oparciu o dane opublikowane w pracy S. Litaka o tym samym tytule (TNKUL, Lublin 2006). Pierwotna baza danych przygotowana przez B. Szadego powstała w latach 1993-1996 przed publikacją poprzedniego wydania opracowania S. Litaka (Kościół łaciński w Rzeczypospolitej około 1772 roku: Struktury administracyjne, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 1996, Wspólnoty religijne i narodowe w Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVIII wieku, 1). Prace prowadzone przez następną dekadę zaowocowały poszerzeniem podstawy źródłowej, uzupełnieniami oraz korektami. Jednocześnie została przygotowana mapa oraz zdecydowano o zmianach redakcyjnych dotyczących systemu skrótów źródłowych i bibliograficznych.

Informacje przedstawione w aplikacji oraz w plikach do pobrania zostały pogrupowane w 4 działy: 1) świątynie, 2) domy zakonne, 3) granice kościelne oraz 4) granice świeckie. Całość zasobu została zaopatrzona w odpowiednie metadane oraz wykaz skrótów.

Religie i wyznania w Koronie w II połowie XVIII wieku

Mapa opiera się głównie na źródłach i opracowaniach przynoszących systematyczne informacje o strukturach oraz rozmieszczeniu obiektów sakralnych religii i wyznań. Obejmuje w sumie 15 253 obiekty sakralne, w tym 8311 cerkwi unickich, 5720 kościołów łacińskich, 841 synagog i bożnic, 276 świątyń luterańskich, 35 cerkwi prawosławnych, 22 kościoły katolickie obrządku ormiańskiego, 19 świątyń mennonickich, 14 – kalwińskich, 10 – braci czeskich, 3 kienesy karaimskie oraz 2 meczety.

Informacje przedstawione w aplikacji oraz w plikach do pobrania zostały pogrupowane w 2 działy: 1) świątynie oraz 2) granice. Całość zasobu została zaopatrzona w odpowiednie metadane oraz wykaz skrótów. Ze strony aplikacji można pobrać także książkę B. Szadego, Geografia struktur religijnych i wyznaniowych w Koronie w II połowie XVIII w., Lublin 2010.

Struktura terytorialna Kościoła łacińskiego przed II wojną światową

Aplikacja „Struktura terytorialna Kościoła łacińskiego przed II wojną światową” została przygotowana przez Ośrodek Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce w oparciu o informacje zawarte w schematyzmach diecezjalnych wydanych przed II wojną światową. Baza danych została opracowana za pomocą narzędzia INDXR (ver. 2.0), które służy do anotownia źródeł historycznych, z zachowaniem powiązania pomiędzy skanami i bazą danych. Dla każdej diecezji zostały wybrane dwa schematyzmy: podstawowy z 1938 roku oraz drugi, uzupełniający z lat 1936-1939. Nie udało się odnaleźć schematyzmu diecezji częstochowskiej z 1938 roku i zdecydowano wykorzystać schematyzmy tej diecezji z lat 1937 i 1939. Kryterium wyboru schematyzmu uzupełniającego wyznaczała zawartość informacyjna oraz jego charakterystyka (kompletność informacji na temat kościołów parafialnych, ich wezwań, materiału budowlanego etc.).

W sumie zostało zindeksowanych 21 507 obiektów z 42 schematyzmów diecezjalnych obejmujących 21 diecezji należących do 5 metropolii: gnieźnieńsko-poznańskiej, warszawskiej, krakowskiej, lwowskiej i wileńskiej. Po przeprowadzeniu krytyki informacji w wynikowej tabeli parafii znalazło się 5184 rekordy. Oprócz ustalenia atrybutów opisowych (nazwa miejscowości, wezwanie, materiał budowlany, przynależność do dekanatu i diecezji) konieczne było także zlokalizowanie siedziby każdej z parafii. Dokonano tego w oparciu o źródła kartograficzne z I połowy XX wieku, głównie map Wojskowego Instytutu Geograficznego w skali 1:100 000. Przyporządkowanie każdego kościoła do odpowiedniego dekanatu i diecezji umożliwiło przygotowanie rysunku granic (obszarów). Dane przestrzenne opracowano w programie QGIS i opublikowano na platformie ArcGIS Online.

Atlas klasztorów w Polsce X-XXI w.

Aplikacja „Atlas klasztorów w Polsce X-XXI w.” przygotowana przez Ośrodek Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce w ramach projektu finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego rejestruje wszystkie zakony i posiadane przez nie domy zakonne (klasztory) na ziemiach historycznych wchodzących w skład państwa polskiego, począwszy od chwili przyjęcia chrześcijaństwa w 966 r. aż do czasów nam współczesnych. Pracami kieruje prof. dr hab. Henryk Gapski. Aktualnie w bazie znajduje się ponad 11000 obiektów zakonów męskich i żeńskich, a sama baza po zamknięciu projektu pod koniec 2024 r. zostanie udostępniona szerokiemu gronu badaczy problematyki zakonnej, regionalistom oraz wszystkim osobom zainteresowanym dziejami Kościoła, klasztorami, często stanowiącymi w tej przestrzeni miejsca historyczne i zabytkowe. Niewątpliwą zaletą projektu będzie też prezentacja miejsc, które istniały w przeszłości i nie zachowały się do dnia dzisiejszego. Zespół autorów realizujących projekt podjął wszelkie starania by odtworzyć lokalizację tych miejsc z jak największą precyzją. W tym celu do współpracy pozyskano grono wybitnych specjalistów, znawców dziejów zakonów Kościoła katolickiego, unickiego i prawosławnego. Komponent cyfrowy atlasu został przygotowany we współpracy z firmą GIS-Expert i ona też odpowiadać będzie za końcowy wygląd i funkcjonalność atlasu. Ponadto przewidziane jest wydanie publikacji, która zawierać będzie podstawowe informacje o wszystkich zarejestrowanych w bazie zakonach, jak również indeks wszystkich klasztorów.